Nuôi một cặp nai không thôi, ta cũng phải đầu tư vào đó một số vốn khá lớn (khoảng bẩy tám lượng vàng), vì vậy, ai cũng lo chọn giống tốt mà nuôi; Hơn nữa, nuôi 1 cặp nai cũng gắn bó với mình suốt mười mây năm, nếu được giống tốt, sẽ sinh ra biết bao nhiêu lợi lộc.
Nai giống tốt, được chọn theo nhiều cách :
→ Dòng giống tốt: nai cha khoẻ mạnh, to lớn, phủ giống tốt, cho lộc đạt tiêu chuẩn. Nai mẹ mắn đẻ, nhiều sữa, nuôi con khéo, tính hiền, tạp ăn và ăn uống có nết.
→ Sức khỏe tốt: Nai tơ phải khỏe mạnh, có sức vóc, ngoại hình dẹp. Lúc sơ sinh đã có thể trọng từ 8 kí trở lên, càng lớn càng sởn sơ, không bệnh tật.
→ Nết tốt: hiền từ, dạn dĩ, thân thiện với người, có nết ăn uống, và tạp ăn.
Thường thì với hươu nai mà chọn được cả ba tiêu chuẩn trên đây là chuyện khó khăn, mặc dầu yêu cầu cần đạt được phải là vậy mới được.
Nai là thú hoang dã ở rừng, mới được đem về thuần hóa chưa dược bao nhiêu đời, nên tính nết và bản chất của nó chưa thể thuần được như các loại gia súc trong nhà của ta nuôi từ trước đến nay.
Nếu còn chất “chất rừng” thì nó khó lòng sống theo qui luật của thú nhà : sinh đẻ lôi thôi, tính nết thất thường…
Hơn nữa, sống nơi hoang dã, con thú tự biết tìm môi trường sống thích hợp cho mình, như mùa nào thì sống ở đâu cho hợp khí hậu, ăn ở đâu cho có nhiều cỏ… Mùa thay lông, mùa động dục đôi khi cũng bất thường. Còn sống ở chuồng trại thì phải sống theo “qui luật cứng ngắc” của chuồng trại, Tất cả những thói quen, kể cả bản năng đều bị sửa đổi.
Vì vậy, để thích ứng với môi trường mới, một vài đời của con thú, thậm chí được năm mười đời, cũng chưa thể gọi là thuần… như dạng trâu bò, dê, ngựa, heo gà được.
Do đó, những con nai giống nào có cha mẹ đã thuần thục đều được coi là tốt cả, nếu phần sức khỏe và ngoại hình nó tốt là được.
Cách chọn nai đực giống chất lượng
Nai đực giống là nai vừa nuôi để phủ giống vừa để khai thác lộc nhung. Tất nhiên, chọn lựa con nai để giống này rất khó, vì nó phải hội đủ những đức tính tốt nhất so với những con khác trong bầy.
Người ta chọn nai đực giống từ lúc :
– Sơ sinh đến 5 tháng tuổi: nai sơ sinh phải mạnh khỏe, không có dị tật bẩm sinh, có thể trọng từ 8 kí trở lên. Đến 5 tháng tuổi, tức là tuổi dứt bú sữa mẹ, phải có thể trọng 80 kí. Trong suốt thời gian ở cạnh mẹ nai đực con không hề bị bệnh truyền nhiễm, nhất là bị bệnh mãn tính. Điều cần là phải cho nai để giống bú mẹ đủ 5 tháng mới dứt sữa. Vì từ trước đến nay, có nhiều người quá hám lợi, chỉ cho nai con bú chừng ba tháng là cho dứt sữa mẹ ngay. Họ làm như vậy là để bảo vệ sức khỏe cho nai mẹ, và cũng để có đủ thì giờ để bồi dưỡng cho nai mẹ, hầu chịu đực lứa sau cho đúng hạn kỳ.
Làm như vậy quả là có lợi trước mắt, nhưng lợi không lợi về lâu về dài. Vì như mọi người đều biết, nai con dứt sữa sớm sẽ sống èo uột, chậm lớn, thân thể không có sức đề kháng cao nên dễ bị bệnh tật. Số nai con và hươu sao con từ trước đến nay bị hao hụt nhiều, nguyên nhân phần lớn cũng là do bị dứt sữa mẹ quá sớm. Trong khi đó thì ai cũng biết, sữa nai, sữa hươu có độ dinh dưỡng rất cao, tốt hơn sữa bò gấp nhiều lần.
– Chọn nai từ thời kỳ 5 tháng tuổi đến 1 năm tuổi đầy là giai đoạn dược đánh giá là nai đang đứng ở ngưỡng cửa trưởng thành. Nó tương đương với cái tuổi “mười bảy bẻ gãy sừng trâu” của con người. Nai trong độ tuổi này đòi hỏi phải có sức vóc mạnh bạo, nhìn qua là thấy “bảnh bao” liền mới được.
Tuy nhiên phải hai năm tuổi cho phối giống mới tốt. Nếu cho phủ giống sớm, nai đực chóng bị suy.
Thời gian phối giống sung sức nhất của nai đực là từ năm tuổi thứ tư đến năm tuổi thứ mười. Sau tuổi đó, người ta chỉ nuôi thúc để mong được cặp nhung tốt.
Sau một năm tuổi, nai đực vẫn được chủ nuôi theo dõi để xem kết quả của sự phối giống ra sao, lộc nhung tốt xâu thế nào. Nếu cần, có thể thay thế con khác tốt hơn, không tiếc.
Vì rằng, con đực giống tốt phải nằm trong chuồng đến hơn mười năm, vừa có nhiệm vụ phủ giống vừa sinh sản lộc nhung. Nếu phủ giống không ra gì thì nên cho nó xuống hàng thứ cấp : chỉ nuôi lấy lộc.
Cũng xin được trình bày thêm là nai đực giống dứt khoát không được trùng huyết với bầy nai cái trong chuồng. Nếu cha mẹ đồng huyết thì con cái sẽ èo uột không ra gì. Vì vậy, người ta thường chọn nai đực giống ở những vùng xa xôi khác, để tránh sự đồng huyết cho bầy đàn của mình.
Chọn nai cái giống sinh sản tốt
Nhiều người không đặt nặng vấn đề chọn nai đực giống bằng nai cái giống. Đối với họ, nai cái có nhiệm vụ sinh con đẻ cái nên cần phải chọn lựa kỹ càng. Cái tốt mã mà sinh con không ra gì, nuôi con không ra gì, thì có bán rẻ cũng không ai ham.
Vì vậy chọn con nai cái, trước hết, người ta phải chọn giống, sau đó tới dáng hình của nó.
Chọn giống là cách chọn như chọn đực giống mà chúng tôi đã trình bày ở phần trên : con của cha mẹ tốt giống. Nghĩa là nai cha to lớn, khỏe mạnh, ngoại hình đẹp, phối giống tốt (tinh trùng mạnh) ; Còn nai mẹ thì mắn đẻ (năm nào cũng đẻ, hoặc bốn năm ba lứa…), đẻ con mập mạp, khỏe mạnh, lại nuôi con giỏi… Thường thì kinh nghiệm cho thấy, giòng giống mà tốt thì con cái của chúng sau này sẽ thừa hưởng được những đức tính tốt.
Chọn đáng hình là phải chọn từ lúc nai con sơ sinh cho đến lúc trưởng thành. Lúc sơ sinh, nai cái con mập mạp, khỏe mạnh, sức vóc to lớn. Lớn lên, nai cái sởn sơ, chóng lớn, sức khỏe thật tốt, không mang dị tật trong mình. Ngoài ra, còn phải coi buồng vú có nảy nở hay không, bốn núm vú có đều đặn hay không. Với người chuyên môn, còn coi gân cửa chạy từ vú lên phía hai bên rún to nhỏ, dài ngắn thế nào. Nếu gân sữa dài và to, báo trước là nai có nhiều sữa để nuôi con.
Một con nái cái đẻ lứa so có thể chỉ cho hai lít sữa mỗi ngày, nhưng ở lứa rạ, nhất là nai cái đẻ lứa thứ tư, thứ năm, thì số sữa sẽ tăng gấp đôi, gấp ba so với lứa con so, nhất là được chủ cho ăn uống bổ dưỡng đứng mức.
Còn tính tốt của nai cái thì trong giai đoạn đầu chỉ chọn được tính hiền từ, ăn uống có nết. Còn việc nuôi con của nó ra sao, nhất là việc sinh sản thế nào thì còn phải chờ sau này mới xét được.
Nếu gộp nai cái sinh sản tốt, nuôi con giỏi thì chọn nuôi, còn gặp nai sinh sản bất thường như năm đẻ năm không, như vài ba năm mới được một lứa, hoặc nuôi con không ra gì (có nai mẹ không thương con, thậm chí không cho con bú), hay nai đẻ tốt vài lứa rồi nân ba bốn năm mới đẻ lại. Những nai xấu nết như vậy thì làm sao chọn nuôi làm giống được ?
Chăn nuôi là mong sinh lợi để kiếm đồng lời, củng như bò vốn đi buôn vậy. Nếu nuôi mà không thấy lợi, cũng chẳng khác nào đi buôn bị lỗ vốn mà thôi.
⇒ Nếu bạn cần sách KỸ THUẬT CHĂN NUÔI HƯƠU SAO thì ấn tải về ngay bên dưới nhé, chúc bạn sớm thành công trên con đường mình đã chọn.
